Tην περασμένη εβδομάδα, η Κύπρος ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την εφαρμογή ενός 'ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για όλους τους πολίτες' το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο του 2014. Μία διαφορετική και περιορισμένη πρόταση σε σχέση με το βασικό εισόδημα χωρίς όρους, αλλά καλό βήμα για καλύτερη πρόνοια στην Κύπρο
«Η γενική αρχή του σχεδίου είναι να μην υπάρξει συμπολίτης μας που να μην έχει εξασφαλισμένες τις ελάχιστες ανάγκες μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης σε ευρωπαϊκή χώρα», είπε ο κ.Αναστασιάδης σε δήλωσή του.
Τι μας λέει αυτό; Παρακαλώ σημειώστε ότι είναι μια σημαντική και αναγκαία μεταρρύθμιση, αν και έχει κάποια μειονεκτήματα που το βασικό εισόδημα δεν έχει. Επίσης σημειώστε ότι η αρχή για το ελάχιστο εισόδημα συμπεριλαμβάνεται στο μνημόνιο συνεργασίας (pdf) μεταξύ της Κυπριακής κυβέρνησης και της Τρόικας. Τρία σημεία αξίζουν προχοχής.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ
Επειδή ένα Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ) δεν είναι χωρίς όρους ή γενικό, χρειάζεται να αποδειχθεί η ανάγκη για αυτό, πράγμα που αν δεν σχεδιαστεί σωστά, μπορεί να δημιουργήσει την λεγόμενη παγίδα της φτώχιας και ακραίες καταστάσεις. Αν οι δικαιούχοι χρειάζεται να αποδείξουν ότι είναι "αρκετά φτωχοί" για να λάβουν το βοήθημα, δημιουργεί ένα εμπόδιο στις προσπάθειές τους να βγουν από αυτή την κατάσταση.
Γιατί να δουλέψει κάποιος για 300 ευρώ το μήνα, αν το ΕΕΕ είναι 200; Το κίνητρο εργασίας δεν θα είναι αρκετό και έτσι οι άνθρωποι έχουν οικονομικό κίνητρο να ζήσουμε με το επίδομα (ή να εργαστούν μαύρα). Υπάρχει τρόπος αποφυγής και αυτού με σοβαρό σχεδιασμό ώστε να μην χάνεται το κίνητρο για εργασία. Ένα χωρίς όρους βασικό εισόδημα θα έκανε αυτή την δουλειά καλύτερα, γιατί δεν θα χανόταν με την έναρξη της εργασίας, αλλά θα αύξανε το εισόδημα (ένας εργάτης θα λάμβανε 200+300 = 500€).
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ ΣΤΙΓΜΑ
Δεύτερον, αν χρειάζεται να υποβάλουν αίτηση για αυτό, δημιουργεί στίγμα. Στην περίπτωση της Γαλλίας για παράδειγμα, πολλοί διαλέγουν να ζουν στην φτώχια παρά να ζητήσουν το επίδομα. Υπάρχει τρόπος αποφυγής και αυτού. Να μην περιμένει το κράτος από τους δικαιούχους να το ζητήσουν. Απλά να το δώσει σε εκείνους που το χρειάζονται. Μπορεί να φτιάξει το φορολογικό σύστημα γύρω από αυτό το πρόβλημα. Με την ίδια λογική, μπορεί να μειώσει τη γραφειοκρατία και να ελαχιστοποιηθεί το πρόσθετο κόστος που δημιουργεί αυτή.
ΒΑΣΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο στόχος και των δύο, του βασικού εισοδήματος και του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος είναι να δώσουμε την δυνατότητα στους ανθρώπους να συμμετέχουν στην κοινωνία, χωρίς να χρειάζεται να ανησυχούν για τα βασικά.
Ως υποστηρικτές του βασικού εισοδήματος, πιστεύουμε ότι η "συμμετοχή στην κοινωνία" πρέπει να εκλαμβάνεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο από αυτό της πληρωμένης εργασίας. Με αυτή την έννοια, το ΕΕΕ της Κύπρου μπορεί να είναι απογητευτικό, εφ΄όσων όπως είπε ο Αναστασιάδης "Μόνη – και το τονίζω αυτό – αλλά απαραίτητη προϋπόθεση να μην αρνούνται να αποδεχθούν προσφορές εργασίας και να συμμετέχουν στις πολιτικές ενεργού απασχόλησης που θα καθορίζονται από το κράτος." Πάλι, ένα γενικό και χωρίς όρους βασικό εισόδημα θα πληρούσε καλύτερα τον στόχο για συμμετοχή στην κοινωνία.
Είναι όμως σίγουρα ένα γενναίο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και θα πρέπει οι άνθρωποι το έχουν σκεφτεί και έχουν αναλάβει την ευθύνη της υλοποίησης να βοηθηθούν όσο γίνεται περισσότερο για να κάνουν την πρόνοια στην Κύπρο να αγκαλιάζει τους πάντες.