Αυτή την περίοδο “τρέχει” η πρωτοβουλία για την συλλογή υπογραφών πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να προωθηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το θέμα ενός Βασικού Εισοδήματος.
Τι είναι Βασικό Εισόδημα; Είναι ένα ατομικό εισόδημα που δίδεται σε όλους τους πολίτες ή τους νόμιμους κατοίκους μίας χώρας χωρίς κανέναν όρο. Το λαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως ηλικίας, εισοδήματος, οικογενειακής και εργασιακής κατάστασης.
Γενικά οι αντιδράσεις που υπάρχουν στο άκουσμα του Βασικού εισοδήματος είναι θετικές. Υπάρχουν όμως και κάποιες πρώτες αρνητικές αντιδράσεις ειδικά τώρα που στην Ελλάδα έχουμε σοβαρά οικονομικο-πολιτικά προβλήματα Είναι μία αντίδραση φόβου για το τι κρύβεται από πίσω. Είναι όμως λογική; Έχει βάση η όποια αντίδραση ή απλά είναι απόρροια της σημερινής κατάστασης;
Κατ' αρχήν να σας πούμε τις αντιδράσεις που έχουμε ακούσει και τις απαντήσεις που γνωρίζουμε και δίνουμε και εμείς:
1. Γιατί να μην έχουμε ένα βασικό μισθό, αλλά ένα βασικό εισόδημα;
Εδώ η απάντηση είναι απλή. Το βασικό εισόδημα Δεν αντικαθιστά τον βασικό μισθό. Ένα βασικό εισόδημα δίδεται από το κράτος ανεξάρτητα από το αν δουλεύει κάποιος ή όχι, από τη στιγμή που γεννιέται και μέχρι τον θάνατο του. Ο μισθός δίδεται από τον εργοδότη. Η ιδέα του βασικού εισοδήματος είναι να συμπληρώνει και όχι να αντικαθιστά οποιοδήποτε μισθό ή άλλο εισόδημα, μη επιδοματικό. (Περισσότερα στο παράρτημα 1)
2. Θα πρέπει να ανεβάσουμε πολύ την φορολογία και δεν θα μαζέψουμε ποτέ τα χρήματα για να χρηματοδοτήσουμε το Βασικό Εισόδημα.
Η αλήθεια είναι ότι θα χρειαστεί φορολογική και προνοιακή μεταρρύθμιση, αλλά οι φόροι δεν θα ανέβουν πολύ ή τουλάχιστον η επιβάρυνση που έχει υπολογιστεί στους φόρους, σε κάποιες προτάσεις, θα είναι σχετικά μικρή. (Περισσότερα στο παράρτημα 2)
3. Γιατί να το λαμβάνουν και οι πλούσιοι; Δεν είναι αδικία;
Η οικονομική κατάσταση του κάθε ανθρώπου δεν αποτελεί κριτήριο για το αν δικαιούται το Βασικό Εισόδημα. Επίσης πολύ συχνά τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις γεννούν γραφειοκρατία, στιγματισμό και μεγάλα ποσοστά διαφθοράς. Το κόστος αυτών ίσως να είναι πολύ μεγαλύτερο από το να το λαμβάνουν και μερικές χιλιάδες άνθρωποι που δεν το χρειάζονται. Εξάλλου, αυτοί καλούνται να το χρηματοδοτήσουν με τους φόρους τους. (Περισσότερα στο παράρτημα 3)
4. Γιατί να το λαμβάνουν όσοι δεν εργάζονται; Δεν είναι αδικία;
Όλη η ιδέα του Βασικού Εισοδήματος βασίζεται στο ότι είναι ανθρώπινο δικαίωμα η διαβίωση με κάποια αξιοπρέπεια. Δεν έχει να κάνει με εργασία ή άλλο αντάλλαγμα. Και μόνο ότι κάποιος ζει πάνω σε έναν κόσμο που τμήμα του, του ανήκει, του δίνει το δικαίωμα να λαμβάνει ένα μικρό αντίκρισμα της αξίας του. (Περισσότερα στο παράρτημα 4)
5. Τι γίνεται με τους μετανάστες; Δεν θα πληρώνουν αυτοί μέσω κατανάλωσης κάτι που δεν θα λαμβάνουν;
Εδώ υπάρχουν δύο θέματα. Αν ο μετανάστης είναι νόμιμος κάτοικος μίας χώρας, θα μπορεί να λαμβάνει αυτό το εισόδημα εφ’ όσων καλύπτει εκτός από τους πολίτες και όλους τους νόμιμους κατoίκους. Αυτή είναι και η πρόταση που στηρίζεται από τους περισσότερους από όσο γνωρίζω, καθώς η συμμετοχή και στην οικονομία είναι το ζητούμενο εδώ. Σχετικά με τους μη νόμιμους κατοίκους, ή αλλιώς παράνομους μετανάστες, οι πιθανές λύσεις είναι δύο και δεν έχουν να κάνουν με το Βασικό Εισόδημα: α). να φροντίσουμε να ενσωματώνονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα και β) να φροντίσουμε ώστε να υπάρχουν ευκαιρίες στις χώρες προέλευσης ώστε να μην χρειάζεται μαζική μετανάστευση. (Περισσότερα στο παράρτημα 5)
6. Αν υπογράψω και δώσω την ταυτότητά μου, δεν μπορούν να μου κλέψουν τα στοιχεία ή να με κυνηγήσουν;
Κατ’ αρχήν, η σελίδα που υπογράφουμε είναι στην υποδομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι απολύτως ασφαλής. Τα στοιχεία αυτά δεν φεύγουν πουθενά αλλού και χρησιμοποιούνται μόνο για διασταύρωση των υπογραφών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πρόσβαση στα στοιχεία αυτά ήδη μέσω των εθνικών κυβερνήσεων. Μία «διαρροή» στοιχείων που έχει το κράτος είναι πιθανότερη στην Ελλάδα, παρά στην Ε.Ε. και έχει ήδη συμβεί στην Ελλάδα. Επίσης ο φόβος της καταδίωξης είναι υπερβολικός γιατί μιλάμε για έναν δημοκρατικό θεσμό σε μία δημοκρατική Ευρώπη και για ένα θέμα που δεν νομίζω θα καθίσει κανείς να κυνηγήσει κάποιον άλλο, ακόμα και να ήξεραν ότι υπέγραψαν.
7. Γιατί να εμπιστευτώ την Ευρωπαϊκή Επιτροπή/Ένωση; Τι έχουν κάνει αυτοί για μένα;
Την Ευρώπη την δημιουργούμε εμείς, οι πολίτες της. Μπορεί να νομίζετε ότι δεν έχετε λόγο, αλλά ποιος ψηφίζει τους ευρωβουλευτές; Ποιος ψηφίζει τους πολιτικούς στα διάφορα έθνη; Εμείς; Λένε ψέματα; Λένε. Αλλά ποιος τα πιστεύει και τους ψηφίζει; Πάλι εμείς. Τώρα λοιπόν που η Ε.Ε. μας δίνει την δυνατότητα να ορίσουμε έστω και μερικώς την ατζέντα της μέσω της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών (ECI) δεν θα προσπαθήσουμε καν; Έχουμε την δυνατότητα να προσπαθήσουμε τουλάχιστον να διορθώσουμε κάποια από τα λάθη των πολιτικών μας. Γιατί να μην το κάνουμε;
8. Ποια κόμματα το στηρίζουν; Είναι κομμουνιστικό; Φιλελεύθερο;
Το στηρίζουν πολιτικοί από όλο το φάσμα. Από φιλελεύθεροι μέχρι αριστεροί, ακόμα και αναρχικοί. Όπως είπαμε και στην αρχή είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Η αλήθεια είναι ότι κάθε πλευρά το στηρίζει για τους δικούς της λόγους, αλλά σημασία έχει ότι είναι αποδεκτό από ανθρώπους που ανήκουν σε όλο το φάσμα της πολιτικής. Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με τους πολέμιούς του.
9. Γιατί να ασχοληθούμε με το Βασικό Εισόδημα και να μην λύσουμε πρώτα άλλα προβλήματα;
Το βασικό εισόδημα δεν είναι η λύση σε όλα τα προβλήματα. Είναι η λύση σε συγκεκριμένα προβλήματα. Και ως τέτοιο το προωθούμε. Κανείς δεν εμποδίζει να ασχοληθούμε και με άλλα προβλήματα, αλλά δεν γίνεται να ασχολούμαστε μόνο με αυτά που άλλοι νομίζουν σοβαρότερα ακόμα και αν είναι. Μπορούμε και πρέπει να προσπαθούμε να λύνουμε ταυτόχρονα τα προβλήματά μας ως κοινωνία. Ας εκμεταλλευτούμε λοιπόν τις δυνατότητες και τους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να το κάνουμε.
Παράρτημα 1
Η ιδέα του Βασικού Εισοδήματος μπορεί σημαίνει ότι για την χρηματοδότησή του θα πρέπει να περικοπούν τυχόν επιδόματα μέχρι το ύψος του βασικού εισοδήματος. Αυτό γίνεται για να μειωθεί το κόστος του Βασικού Εισοδήματος και να προστεθούν πόροι σε αυτό. Σε κάποιες περιπτώσεις αντικαθιστά και τμήμα της σύνταξης στην περίπτωση που αυτή δεν βασίζεται σε εισφορές. Αυτά είναι διάφορες παραλλαγές και πρέπει να μελετηθούν, όπως ζητάει η πρωτοβουλία.
Παράρτημα 2
Υπάρχουν διάφορες προτάσεις για την χρηματοδότηση του Βασικού Εισοδήματος. Μία συγκεκριμένη που στηρίζεται από τον καθηγητή Philippe Van Parijs, μιλάει για χρηματοδότηση μέσω ενός ΦΠΑ στο 19 (σταθμισμένο για τις 27 χώρες της Ε.Ε.) που θα αποδίδει 200 ευρώ μέσο όρο ως Βασικό Εισόδημα. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες χώρες θα χρειαστεί να αυξήσουν τον φόρο και φυσικά να καλύψουν το κενό ανάμεσα στο τι πρέπει να εισπράττουν και τι πραγματικά εισπράττουν. Για παράδειγμα, το Λουξεμβούργο έχει μία απόκλιση μόνο 2% στα έσοδα του ΦΠΑ, ενώ η Ελλάδα περίπου στο 30%. Αυτό σημαίνει φυσικά ότι πρέπει να καλύψουμε το κενό με καλύτερους μηχανισμούς ελέγχου και είσπραξης. Δεν είναι όμως ασύνδετο όλο αυτό και από το συνολικό αίσθημα φορολογικής δικαιοσύνης.
Παράρτημα 3
Όσο περισσότερο καταναλώνει κανείς, τόσο περισσότερο συνεισφέρει στην φορολογία σε απόλυτους αριθμούς. Για αυτό το λόγο ίσως θα ήταν αδικία να κόψουμε σε αυτούς το Βασικό εισόδημα. Φανταστείτε επίσης ότι θα χρειάζεται είτε μία πρόσθετη γραφειοκρατία για να αποδείξει κάποιος ότι πρέπει να λαμβάνει αυτό το εισόδημα, είτε αν υποθέσουμε ότι γίνεται αυτόματα μέσω εφορίας (που είναι το λογικότερο) να υπάρχει ένα όριο λίγων ευρώ που στερεί το βασικό εισόδημα από κάποιους. Αν μάλιστα το σκεφτούμε αναλογικά, το να δώσεις 200 ευρώ (για παράδειγμα) σε κάποιον που έχει 100 ή 200 ευρώ το μήνα ή και καθόλου είναι πολύ σημαντικότερο από το να το κόψεις από κάποιον που έχει εισόδημα 5000 ευρώ. Εξάλλου θα επιστραφεί στην κατανάλωση.
Παράρτημα 4
Η ιδέα του Βασικού Εισοδήματος έχει να κάνει και με το δικαίωμα στα κοινά. Τι είναι κοινά; Είναι οι πόροι που ανήκουν σε όλους, όπως το υπέδαφος, ο ήλιος, ο αέρας κλπ… Η εκμετάλλευσή τους φέρνει κάποιους φόρους στο κράτος, οι οποίοι όμως δεν φτάνουν στα φτωχότερα μέλη της. Γιατί τι να τους κάνεις π.χ. τους δρόμους αν δεν μπορείς να πάρεις το λεωφορείο γιατί δεν έχεις ούτε το αντίτιμο του εισιτηρίου στην τσέπη σου; Ένα βασικό εισόδημα φροντίζει να δώσει πίσω σε όλους και έτσι να επιτρέψει την συμμετοχή στην κοινωνία.
Παράρτημα 5
Το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης είναι άλυτο από το Βασικό Εισόδημα. Αυτό γιατί αν και θα θέλαμε ίσως να δώσουμε σε όλους βοήθεια, θα δημιουργούσε ένα κύμα μετανάστευσης χωρίς προηγούμενο και θα καταλήγαμε να μην έχουμε τίποτα να δώσουμε σε κανέναν, νόμιμο ή μη. Οπότε η καλύτερη λύση είναι να δίδεται σε όλους τους νόμιμους κατοίκους και ταυτόχρονα με άλλες πολιτικές να φροντίσουμε για την μεγαλύτερη δυνατή μείωση της παράνομης μετανάστευσης καθώς και την γρήγορη ενσωμάτωση όσων είναι δυνατόν και θέλουν να ενσωματωθούν.
